De meiboom

Het is traditie dat ieder jaar in ons buurtschap (de Put Waterschei) de Meiboom wordt geplaatst. Deze staat steevast op het grasveld tegenover onze camping. Zo'n Meiboom trekt natuurlijk de aandacht en is vanaf de camping goed te bewonderen. 
Dit jaar is het echter wel extra interessant omdat ze per ongeluk de vlag op zijn kop bevestigd hebben. Het is dus een terugkerend onderwerp van gesprek de laatste tijd en er worden heel wat vragen over gesteld. 


Vandaar hebben we even wat meer informatie over deze vrolijke en zeer hoge boom verzameld voor u. Want wat betekend deze traditie? En waar vindt het zijn oorsprong?

Eerste Meiboom in de Waterschei.
Begin Mei 1979 weet de Put Waterschei de pers te bereiken met het volgende bericht:

..."Sinds de tweede wereldoorlog heeft Melick nu dan ook weer zijn eerste Meiboom. De pas opgerichte nieuwe buurt "Put Waterschei', heeft de primeur voor Melick. Op de kruising Groenstraat/Waterschei staat hij nu te pronken. Voor Melick in zijn geheel genomen is dit iets nieuws. Ook in het verre verleden kwam de meiboom - in tegenstelling met Herkenbosch- in Melick maar sporadisch voor. Voor Melick dus een nieuw begin, waarvan we hopen dat het een begin zal zijn zonder einde".....

Ook in enkele andere Roerstreekdorpen - Met name Montfort en St. Odiliënberg - kwam de Meiboom al langer voor.

Betekenis van de Meiboom.
Over de betekenis van de Meiboom lezen we in het jaarboek van de Heemkundevereniging Roerstreek (1970) het volgende:
...."We moeten daarvoor teruggaan naar oude tijden. Toen werd in het voorjaar, als het 'leven' terugkeerde - met als centrum de Meimaand - feestgevierd. Eén van die feesten was het planten van de Meiboom. De boom is al in oeroude tijden het symbool voor leven en vruchtbaarheid. Denkt u maar aan de levensbomen, die te zien zijn op oude, besneden kisten en ander houtsnijwerk, op aardewerk, op merklappen, enz. De Germanen hadden heilige bossen en hielden hun rechtszittingen onder de bomen. Ook het planten van "de mei" bij het bouwen van een nieuw huis draagt de betekenis van een nieuw en misschien wel vruchtbaar leven in zich. Het optuigen van een Meiboom vraagt wel om vaste regels, en daar gaat het de laatste twintig jaar in een aantal dorpen aan schorten".....

Hoe moet de Meiboom er uitzien.
Hoe die 'vaste' regels behoren te zijn, beschrijft A. van Pol in het HVR-jaarboek van 2002 als volgt:
...."Als stam behoort de grove den gebruikt te worden, ook wel bekend als pijnboom of mastboom. Deze boom kan en lengte van 40 meter bereiken. De, liefst lange rechte, stam dient over de volle lengte tot aan de top geschild te zijn, mag niet geverfd worden en ook niet met papieren- of plastic banden omwikkeld te worden.
Direct onder de top moet een zwevende driekroon, ook wel 'tiara' genoemd, bevestigd worden. Deze bestaat uit drie banden van verschillend formaat, welke zodanig met koord, buigzame draad of dunne kettinkjes onderling verbonden moeten zijn dat ze om de stam kunnen bewegen. Verder moeten de banden met dennengroen omkleed zijn, zonder verdere versiering.
De bovenste, kleinste band verzinnebeeldt de jeugdtijd, de middelste band de huwelijkstijd en de onderste, de breedste band, de familieband.
Alleen de top wordt met rozen (van gekleurd papier) - een uitbeelding voor het krijgen van nakomelingen - opgesmukt. De Meiboom is immers het symbool van de vruchtbaarheid en nieuw leven, want luidt het gezegde immers niet: 'in mei legt elk vogeltje een ei!'
Alle andere attributen zoals vlaggen, speelgoed, enz., zijn beslist overbodig!"......

Tot zover dhr. van Pol.

Festiviteiten rond de Meiboom.
Tot de gebeurtenissen rond het plaatsen van vonden en vinden her en der in het land vaak nog diverse activiteiten plaats, zoals het ontsteken van (vreugde)vuren, gepaard gaande met dansen en zingen van liederen. Ook het kiezen van een 'Meikoningin' komt nog voor.
Aan het ontsteken van vuren kan tevens een praktische betekenis worden toegekend, namelijk het opruimen van oude spullen. Het in Herkenbosch nog voorkomende ritueel om in deze periode de rond het huis losstaande spullen weg te halen en bij de Meiboom neer te zetten, zou daar best nog uit voort kunnen komen Vooral als men weet dat ook in het verleden het gebruikelijk was dat voor het ontsteken van de vreugdevuren, de 'jonkheid' door de dorpen trok om zoveel mogelijk brandbare spullen te verzamelen.

Tot slot
Het bovenstaande verhaal is slecht één weergave over de 'Meiboom'.
Door het hele land bestaan er tal van eigen en dus verschillende rituelen en uitleg over het ontstaan er van. Dr. Jos Schrijnen bijvoorbeeld - ook hij spreekt over het vruchtbaarheidsritueel - spreekt in het begin van de vorige eeuw, over een versiering van de Meiboom met linten, kransen, klatergoud, koek, vruchten én eieren.
Ik heb mij echter vooral gericht op de uitleg zoals deze hier in de Roerstreek en met name door de regionale heemkundevereniging aan de plaatsing van de Meiboom wordt gegeven.
Alle schrijvers duiden echter wel op de betekenis van de voortplanting, wat zich natuurlijk ook laat vertalen in het krijgen van een goede oogst. En met dit laatste, lijkt mij vooral de Meiboomplanting in Melick van belang.
Daarop voortbordurend is de Waterschei zeker als een zeer geschikte plaats te noemen. Juist rond dit mooie stukje Melick zijn nog diverse overblijfselen van het agrarische Melick van toen en nu terug te vinden.

Bron: Henk Wenteler, 22 April 2005, Melick.